ISTORIJA

[Admin]

Naziv Ruma prvi put se pojavljuje u “Sremskom defteru” iz 1566. godine, ali njegovo značenje još uvek nije odgonetnuto. Da li je to ime koje su tadašnjem seocetu, smeštenom uz Borkovački potok, nadenuli Turci ili potiče iz ranijih vremena, istoričari još uvek nisu dali pouzdan odgovor. Bilo kako bilo, povoljan geografski položaj, umerena kontinentalna klima, plodna zemlja i blizina glavnih saobraćajnica uslovili su da Ruma odvajkada bude mesto privlačno za naseljavanje, ali i za osvajačke vojske koje su vekovima krstarile po ovim prostorima i za sobom ostavljale tragove različitih kultura.

Da bi se upoznala današnja Ruma, mora se vratiti u istoriju, tačnije u praistoriju, jer se tada pojavljuju prvi oblici organizovanog ljudskog života na ovoj teritoriji o čemu svedoče brojna i dragocena arheološka nalazišta, od kojih je svakako najznačajnije “Gomolava” kod sela Hrtkovci. Prvi, istoričarima poznati, stanovnici ovih krajeva bili su pripadnici ilirskih i keltskih naroda (Amantini, Breuci, Skordisci...)., ali jedan od najznačajnijih tragova u istoriji ovog područja svakako je ostavila Rimska osvajačka vojska donevši sa sobom i svoju kulturu, običaje, ali i zavidnu državnu i vojnu organizaciju. Sve su to bili faktori koji su uslovili utapanje domorodačkog stanovništva u sastav velike Rimske imperije koja je Sirmium ( današnju Sremsku Mitrovicu ) odabrala za jednu od svojih prestonica, koja je iznedrila i nekoliko rimskih careva (Decije, Trajan, Maksimijan, Aurelijan, Prob...). Na teritoriji Rume se nije nalazilo neko veće rimsko naselje, ali je zato konstatovano više poljoprivrednih imanja tzv. vila rustika (billae rusticae).

Velikom seobom germanskih, hunskih, avarskih i slovenskih naroda ( III vek n.e. ) uništena je i zaboravu prepuštena rimska kultura, a ubrzo Srem postaje žrtva večitog balkanskog usuda - rata, te se pretvara u pozornicu sukoba Vizantije, Franaka, Bugara, Mađara i ostalih tada velikih sila i osvajača. 0d 1526. godine, Srem postaje sastavni deo Turskoga carstva.

Veliki bečki rat (1683. - 1699.) između Austrije i Turske, završen je Karlovačkim mirom 1699. godine, kada je Srem bio podeljen na austrijski i turski deo. Ruma je time još neko vreme ostala u turskom delu Srema, s tim da je severni deo današnjeg rumskog područja (Kudoš) pripao Austriji. Tek nakon novog austro-turskog rata i mira u Požarevcu 1718. godine, selo Ruma, a i ceo Srem, za narednih 200 godina, ušli su u sastav Habsburške monarhije, da bi 1745. godine u Sremu bila uspostavljena Vojna granica kojoj je pripala i Mitrovica. Otprilike u to doba na području današnje Rume, izgradnjom novog sedišta vlastelinstva barona Marka Pejačevića nastaje, novo i urbano naselje koje naseljavaju Srbi iz okolnih sela, kao i Nemci – doseljenici iz Nemačke.

I domicilno i doseljeničko stanovništvo uživalo je u to doba značajnu privilegiju - imali su status slobodnih ljudi koji je i formalno potvrđen januara 1749. “Slobodnicom” barona Marka Pejačevića kojom je Ruma dobila status slobodne varoši. Iskoristivši te pogodnosti, Ruma se urbanistički razvija i dobija obeležja grada sa veoma razvijenom trgovinom i zanatstvom čiji dalji razvoj pospešuje Cehovska privilegija koju je car Franc I 1818. godine predao rumskim zanatlijama, među kojima su se naročito isticali Srbi i Cincari. Prvi vašar u Rumi održan je 1747. godine sa učešćem velikog broja trgovaca i zanatlija, a ova tradicija održava se i danas, svakog trećeg u mesecu.

U revoluciji 1848/49. godine Ruma je odigrala značajnu ulogu kao jedan od centara srpskog pokreta u Sremu, a period posle revolucije ostaje zabeležen kao najznačajniji u privrednom, društvenom i kulturnom razvoju grada. Ali vetrovi rata ponovo su počeli duvati nad plodnom sremskom ravnicom 1918. godine, donevši sa sobom i pretešku dilemu - Rumljani su bili u sastavu države koje se borila protiv njihove srpske braće. Patriotska osećanja su prevagnula i veliki broj Rumljana je masovno dezertirao iz Austro-ugarske vojske ili je izbegavao mobilizaciju, a odmah po završetku Prvog svetskog rata, u Rumi je 24.novembra održana skupština na kojoj su delegati iz celoga Srema nedvosmisleno potvrdili i izrazili vekovnu težnju- prisajedninje matici Srbiji.

Dalji razvoj Rume u sastavu Kraljevine Jugoslavije tekao je postepeno, a Ruma je ekonomsku i kulturnu snagu svakog dana povećavala, pa ipak status grada, dobila je tek 1933. godine.

Novi vihor rata 1941. godine zatekao je Rumu kao jedno od središta nemačke nacionalne manjine u Vojvodini, ali je svejedno veliki broj Rumljana dao svoj doprinos antifašističkoj borbi kako u Sremu, tako i širom zemlje. Krajem II svetskog rata, sticajem istorijskih okolnosti, etnička slika grada se umnogome promenila pošto je veći deo pripadnika nemačke nacionalne manjine pre oslobođenja oktobra 1944. godine, napustio grad, a neposredno po završetku rata na područje Rume naselili su se kolonisti iz raznih krajeva Jugoslavije. Istorija se, na neki način ponovila 90-tih godina XX veka, kada je na ovo područje došlo je preko 10000 izbeglih, prognanin i raseljenih lica sa ratom zahvaćenih područja.

Ovo predstavljanje istorije Rume ne bi bilo potpuno bez osvrta na neke od najznačajnijih i najumnijih ljudi svoga vremena koji su životom i delom zadužili ne samo Rumljane, već i ceo naš narod, pa i domaću, ali i svetsku, nauku i kulturu. To su: Atanasije Stojković- naučnik, književnik i pisac prve Fizike na srpskom jeziku,Teodor Filipović ( Boža Grujović ) prvi sekretar Praviteljstvujuščeg Sovjeta u Karađorđevoj Srbiji i tvorac značajnog pravnog dela “Ustrojenije Sovjeta”, Atanasije Teodorović – prvi profesor srpskog Liceja, Dimitrije Matić – državnik i zakonodavac, Teodor Toša Andrejević Australijanac - muzičar, dr. Žarko Miladinović- javni radnik, političar i ministar u vladi Kraljevine SHS i drugi.